Back to top

#Ekonomik, Sosyal & Kültürel Haklar

#Ekonomik, Sosyal & Kültürel Haklar

Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar yeterli beslenme, barınma, eğitim, sağlık, sosyal güvence, kültürel yaşama katılım, su ve hijyen ve çalışma haklarını kapsar.

ESK haklar için mücadele eden insan hakları savunucuları sık sık devletin ve işirketler gibi devlet dışı aktörlerin hedefi olurlar çünkü büyük ekonomik çıkarların karşısında dururlar. Örneğin maden çıkarmak ya da diğer kalkınma projelerini hayata geçirmek için bir bölgeden zorla tahliye edilen toplulukların toprak haklarını savunduklarında hedef alınırlar.

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi 16 Aralık 1966'daki BM Genel Kurulu'nun 2200A (XXI) sayılı kararıyla kabul edilerek 3 Ocak 1976'da yürürlüğe girdi.

Her ne kadar ekonomik, sosyal ve kültürel haklar ülkeden ülkeye ya da bir mekanizmadan diğerine farklı ifade edilse de, temel haklardan bazıları şöyle sıralanabilir:

• İşçi hakları - zorla çalıştırılmama hakkı, bir işi kabul etme veya seçmeye özgürce karar verme hakkı, adil bir maaşa ve eşit işe eşit ücret hakkı, dinlenme ve iş saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması hakkı, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları, sendika kurma ve sendikaya katılma ve grev hakkı;

• Sosyal güvence ve sosyal güvenlik hakkı - keyfi veya gerekçesiz olarak sosyal sigorta kapsamından çıkarılmama, işsizlik, hastalık, yaşlılık ve kişinin kontrolü dışında diğer geçim kaynağı olmaması durumlarında yeterli güvenceden faydalanma hakkı;

• Ailenin korunması ve aile yardımı - serbest rızayla evlenme, annelik ve babalık koruması alma ve çocukların ekonomik ve toplumsal sömürüden koruma gibi;

• Yeterli bir yaşam standardına sahip olma hakkı - yeterli beslenme ve açlıktan kurtulma, yeterli barınma, su ve giysi hakkı;

• Sağlık standardı hakkı - sağlık tesislerine, mal ve hizmetlerine erişim, sağlıklı meslieki ve çevre koşullarına ve salgın hastalıklardan korunma hakları ve cinsel ve üreme sağlığına ilişkin haklar;

• Eğitim hakkı - ücretsiz ve zorunlu ilköğretim ve erişilebilir ve yararlanılabilir ikinci eğitimin kademeli olarak ücretsiz yapılması ve velilerin çocukları için okul seçme hakları;

• Kültürel haklar